Ấn vàng Hoàng đế chi bảo (皇帝之寶, hay còn gọi là kim ấn Ấn vàng Hoàng đế chi bửu) là chiếc kim ấn lớn, đẹp và có ý nghĩa quan trọng nhất của triều Nguyễn. Kim bảo tỷ này được coi là trọng khí của quốc gia, có tác dụng xác nhận ý chí và mệnh lệnh của nhà vua thời kỳ ấy. Trước khi thông tin kim ấn Hoàng đế chi bảo lên sàn đấu giá tại Pháp được nhân dân cả nước quan tâm trong những ngày vừa qua thì báu vật triều Nguyễn đã có hành trình lưu lạc ly kỳ ở nước ngoài. Và nay mọi người đang ngóng đợi ngày vui khi chiếc kim ấn có lịch sử gần 200 tuổi trở về với quê hương.
>>Sản phẩm: Ấn rồng Sắc mệnh chi bảo phiên bản 1:1 tại Karalux
Sách “Ấn chương trên châu bản triều Nguyễn” ghi lại, triều Nguyễn (1802-1945) tạo tác và sử dụng rất nhiều loại ấn triện, đủ cả quan ấn, tư chương. Thiết kế ấn khắc theo cả lối âm văn và dương văn. Trong đó, ấn làm bằng vàng, gọi là kim ấn hay kim tỷ và triện ấn làm bằng ngọc, gọi là ngọc tỷ. Theo Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao Thừa Thiên Huế, kiêm Phó chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam – tiến sĩ Phan Thanh Hải cho biết: Mỗi chiếc ấn đều có công năng và ý nghĩa riêng. Riêng Kim ấn Hoàng đế chi bảo có vị trí rất quan trọng trong hệ thống Kim bảo tỷ của các hoàng đế triều Nguyễn. Ấn vàng này chỉ dùng để đóng lên các bản Cáo dụ ban xuống cho các bậc huân thần và các nhân viên cao cấp. Theo sách “Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ”, ấn Hoàng đế chi bảo được dùng khi “Gặp khánh tiết ban ơn, đại xá thiên hạ, cáo dụ thân huân, đi tuần thú các nơi để xem xét các địa phương, mọi điển lễ long trọng và ban sắc, thư cho ngoại quốc…”
Ấn vàng Hoàng đế chi bảo
Cuốn “Đại Nam thực lục chính biên của Quốc sử quán triều Nguyễn” ghi nhận: “Ngày Giáp Thìn (tức 15/3/1823), đúc ấn Hoàng đế chi bảo, núm làm rồng cuốn hai tầng, vuông 3 tấc 2 phân, dày 5 phân, bằng vàng 10 tuổi”. Quy đổi ra hệ thống đo lường phổ dụng hiện nay, ấn Hoàng đế chi bảo được xác định có mặt ấn đúc hình vuông, mỗi cạnh dài 12,8cm và dày 2cm. Quai ấn là một con rồng uốn khúc, đầu rồng ngẩng cao, mắt nhìn thẳng về phía trước. Đỉnh đầu rồng khắc hình chữ Vương. Vây lưng rồng dựng đứng, đuôi cũng dựng đứng, vây đuôi uốn cong về phía trước. Bốn chân rồng đúc rõ thành 5 móng, tạo hình tư thế chống chân xuống mặt ấn rất vững vàng. Mặt dưới của ấn kim khắc chữ triện “Hoàng đế chi bảo”. Mặt trên của ấn, phía 2 bên quai khắc nổi hai dòng chữ là: “Minh Mạng tứ niên nhị nguyệt sơ tứ nhật cát thời chú tạo” (Đúc vào giờ tốt ngày mồng 4 tháng 2 năm Minh Mạng thứ 4) và “Thập thành hoàng kim, trọng nhị bách thập lạng cửu tiền nhị phân” (Đúc bằng vàng, trọng lượng nặng 280 lạng 9 chỉ 2 phân, tương đương khoảng 10,7kg). Đây là dạng thức ấn chưa từng xuất hiện ở các triều đại trước đây tại nước ta hay ở các quốc gia trong khu vực cũng như trên thế giới.
Khi tuyên bố thoái vị vào ngày 30/8/1945, trong số hơn 200 ấn triện các loại lưu giữ tại điện Cần Chánh và Ngự tiền văn phòng ở bên trong Hoàng Thành Huế, vua Bảo Đại -vị vua thứ 13 của triều Nguyễn – triều đại cuối cùng của Việt Nam, đã chọn chiếc ấn đẹp nhất, quý nhất, biểu trưng của chế độ quân chủ thời Nguyễn là kim ấn Hoàng đế chi bảo cùng thanh bảo kiếm mà phụ vương của ông là vua Khải Định trao lại cho ông, để bàn giao cho chính quyền Cách mạng tại Ngọ Môn.
Ly kỳ hành trình lưu lạc xứ người của ấn vàng triều Nguyễn
Sau khi Cựu hoàng Bảo Đại trao lại cho đại diện Cách mạng, bộ ấn kiếm được đem ra Hà Nội để kịp dự lễ độc lập vào ngày 2/9/1945. Khi Pháp quay trở lại Việt Nam vào cuối tháng 12/1946 chúng đã đưa quân vào tái chiếm Hà Nội. Trước khi rút lên Việt Bắc trường kỳ kháng chiến, đơn vị làm nhiệm vụ cất giữ bộ ấn kiếm đã đem giấu chúng vào vách một ngôi nhà trong làng ở ngoại thành Hà Nội. Đây cũng là sự kiện bắt đầu cho những năm tháng lưu lạc của Ấn Hoàng đế chi bảo.
Theo thông tin tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, tại biên bản ở làng Nghĩa Đô, quận hành chính Quảng Bá – Yên Thái lập hồi 16h ngày 28/2/1952 trong hồ sơ số 3262, phông Văn phòng Quốc trưởng Quốc gia Việt Nam có nội dung về việc phát hiện ấn kiếm của triều Nguyễn. Cụ thể, báo cáo ngày 28/2/1952 có ghi: “Nơi tìm thấy quốc bảo là chân móng ngôi nhà bị tàn phá hết cả tường của Hà Văn Dô (Hà Văn Đô/ Hà Đô?) tậu tại làng Nghĩa Đô, mà Đô hiện nay còn ở Hậu phương, có lẽ là một nhân viên quan trọng của Việt Minh… bộ đội Việt Minh có đóng ở nhà đó ít lâu, rồi sau quân đội Pháp tấn công, họ rút lui. Có lẽ ấn và kiếm này là Bảo vật trong khi Đức quốc trưởng Bảo Đại thoái vị đã trao cho Việt Minh mà đến khi họ rút lui khỏi làng Nghĩa Đô đêm chôn giấu vào móng tường nhà này”.
Nội dung trên trùng khớp với nội dung trong cuốn “Việt Nam những sự kiện lịch sử (1919-1945)” của tác giả Dương Trung Quốc (NXB Giáo dục, 2003). Bên cạnh đó, theo báo cáo mật ngày 19/4/1952 của Văn phòng Phủ Thủ hiến Bắc Việt về việc này có các thông tin: “…Căn nhà được bán cho Hà Văn Dô, người làm nghề sửa ô tô ở phố Hàng Đậu. Hà Văn Dô từ khi tậu căn nhà này có nhiều hoạt động bí ẩn và hàng xóm hoàn toàn không biết ông ấy làm gì. Ông đi một chiếc xe tải phủ bạt khi về nhà. Chính tại căn nhà của Hà Văn Dô, Bộ Tài chính của Chính phủ Hồ Chí Minh đã chuyển thiết bị in tiền sau khi quân đội Pháp đến Hà Nội năm 1946. Căn nhà bị chính quyền quân sự Pháp phá hủy năm 1947. Chính quyền quân sự Pháp đã thu được một số lượng nhỏ vàng và một số máy in.”
Theo Khâm định Đại Nam Hội điển sự lệ tập VIII, quyển 225, sau khi lấy được bộ ấn kiếm trên, tháng 3/1952, Thực dân Pháp đã tổ chức buổi nghi lễ khá long trọng tại Hoàng triều cương thổ. Pháp tổ chức nghi lễ này với mục đích để trao lại ấn kiếm cho Bảo Đại không phải trên cương vị “Đại Nam hoàng đế”, mà là “Quốc trưởng” của một chính phủ mới được vội vã dựng lên. Tuy nhiên lúc này cựu hoàng Bảo Đại đang ở Pháp nên Thứ phi Mộng Điệp và bà Đoan Huy Hoàng thái hậu (Đức Tử Cung) đã thay mặt tiếp nhận ấn kiếm.
Bà Mộng Điệp – thứ phi của vua Bảo Đại thông qua tác phẩm “Qua Pháp tìm Huế xưa” và “Hỏi chuyện đời bà thứ phi Mộng Điệp với cựu hoàng Bảo Đại” (của nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Đắc Xuân) kể lại: “Để khỏi sợ mất một lần nữa, ông Bảo Đại giao cho Nguyễn Duy Trinh (em ruột Nguyễn Duy Quang) ở Sài Gòn đóng một cái cốp sắt đem lên để giữ hai báu vật nầy và một cái mũ của vua Gia Long do Đức Từ Cung mang từ Huế lên. Cái mũ nầy bện bằng tóc, có kết chín con rồng tí tí bằng vàng. Năm 1953, chiến tranh trở nên ác liệt, không dám đem cặp ấn kiếm về Huế. Cuối cùng ông Bảo Đại viết giấy giao cho tôi mang sang Pháp cùng với một số tư trang. Sau đó tôi giao hai báu vật ấy lại cho Hoàng hậu Nam Phương và Hoàng tử Bảo Long. Khi tôi đem sang giao có mặt các ông Nguyễn Đệ, Nguyễn Duy Quang, Nguyễn Tiến Lãng, Phạm Bích (con ông Phạm Quỳnh). Bốn người bưng hai cái ấn kiếm lên và giúp bà Nam Phương đưa vào tủ sắt…”
Năm 1963, Hoàng hậu Nam Phương qua đời. Sau đó cặp ấn kiếm do cựu Thái tử Bảo Long giữ và được gửi tủ sắt của Liên hiệp Ngân hàng châu Âu (Union des banques européennes). Sau khi Bảo Đại làm giấy hôn thú với bà Monique Baudot vào năm 1982, ông đã làm đơn kiện con trai Bảo Long đòi lại cặp ấn kiếm. Tòa xử Hoàng thái tử cuối cùng của chế độ quân chủ trong lịch sử Việt Nam phải giao lại chiếc ấn cho Bảo Đại. Còn cây kiếm vẫn do Bảo Long được giữ nhưng sau đó vì túng tiền nên vị Hoàng tử đã bán mất cây kiếm trên. Đến khi cựu hoàng Bảo Đại qua đời vào tháng 08/1997, ông để lại di chúc trao quyền quản lý thuộc về bà vợ người Pháp của mình là Monique Baudot. Từ đó, người ta không còn nghe tin tức gì về chiếc ấn Hoàng đế chi bảo này nữa. Năm 2021, bà Monique Baudot qua đời. Và những hành trình của ấn vàng lại được người ta nhắc đến nhiều hơn…
Đưa bảo vật kim ấn Hoàng đế chi bảo hồi hương
Ngày 19/10/2022, trên website của hãng đấu giá Millon (số 19 rue de la Grange-Bateliere Paris, Pháp) có đăng tải thông tin sẽ đưa ra đấu giá 329 cổ vật vào 11 giờ ngày 31/10/2022 theo giờ Paris. Một trong số hai cổ vật của nhà Nguyễn đang được rao bán tại Pháp với mức 2-3 triệu euro (khoảng 48-72 tỷ đồng) có ấn vàng Hoàng đế chi bảo, thuộc lô số 101 bộ sưu tập “Nghệ thuật Việt Nam”.
Nhận thức được ý nghĩa, tầm quan trọng và các giá trị lịch sử, nghệ thuật, văn hóa, chính trị của ấn Hoàng đế chi bảo nên phía Việt Nam đã có những động thái nhanh chóng. Dưới sự chỉ đạo kịp thời từ Chính phủ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã cùng với các Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính, Bộ Công an và các cơ quan, tổ chức liên quan chủ động, khẩn trương tìm kiếm giải pháp đưa ấn vàng Hoàng đế chi bảo trở về nước.
Kết quả nỗ lực xác định giải pháp phải thông qua con đường ngoại giao văn hoá, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì cùng các bộ, ngành xây dựng phương án hồi hương kim vàng. Sau khi xin ý kiến các bộ, ngành, trình Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai thực hiện thì tổ chức Đoàn công tác liên ngành đã đàm phán, thương thảo trực tiếp với hãng Millon, Pháp.
Đoàn công tác đã tiến hành nghiên cứu, đối sánh tư liệu, đánh giá hiện trạng và tính xác thực của ấn vàng Hoàng đế chi bảo hiện đang lưu giữ tại văn phòng hãng đấu giá Millon. Kết quả xác định ấn vàng Hoàng đế chi bảo hiện đang rao bán tại Hãng đấu giá Millon là hiện vật nguyên gốc, chuẩn xác. Trên tinh thần đồng thuận, thấu hiểu và mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa hai nước Việt Nam và Cộng hoà Pháp, hai bên đã thống nhất việc chuyển giao ấn vàng Hoàng đế chi bảo cho phía Việt Nam.
Kết quả đàm phán giữa đại diện hai nước về việc hồi hương ấn vàng Hoàng đế chi bảo thành công tốt đẹp. Thời gian tới, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiếp tục nỗ lực cùng với các Bộ ban ngành, các tổ chức, cá nhân liên quan và phối hợp với hãng đấu giá Millon để đảm bảo đúng các bước thực hiện lộ trình thủ tục hồi hương ấn vàng Hoàng đế chi bảo về Việt Nam trong thời gian sớm nhất, bảo đảm theo quy định pháp luật của hai nước.
Kim ấn Hoàng đế chi bảo được xem là chiếc ấn quý giá nhất của triều Nguyễn thuộc về quyền sở hữu của nhân dân Việt Nam. Thế nhưng, trên thực tế, ấn vàng này cùng với không ít các bảo vật khác vẫn đang lưu lạc xứ người, chờ cơ hội để hồi hương. Sự kiện ấn Hoàng đế chi bảo trở về Việt Nam không chỉ để bổ sung, hoàn thiện các sưu tập cổ vật, bảo vật, di sản văn hóa bị thất lạc, “chảy máu” ra nước ngoài. Mà còn khẳng định ý chí đồng lòng của nhân dân Việt Nam, nâng cao tinh thần tự tôn dân tộc của thế hệ trẻ trên trường quốc tế cũng như cho thấy sự đúng đắn, tiên quyết của Đảng và Nhà nước ta về quan điểm bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di sản văn hóa.
Chúng tôi chuyên thi công và mạ vàng trên mọi chất liệu. Bạn cần tư vấn mạ vàng hay liên hệ ngay Hotline: 0903736789 – 0938863863
Hoặc nhập nội dung vào form chúng tôi sẽ liên hệ lại với bạn ngay!
Lỗi: Không tìm thấy biểu mẫu liên hệ.
